Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

05 Σεπτεμβρίου 2023
Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

Μία από τις πιο δύσκολες , ξαφνικές και περίπλοκες καταστάσεις είναι η εμφάνιση ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ). Αυτό προκαλείται όταν αναστέλλεται αιφνίδια η ροή του αίματος στον εγκέφαλο ή υπάρχει αιμορραγία μέσα ή γύρω από τον εγκέφαλο. Αποτέλεσμα είναι η διακοπή λειτουργίας των εγκεφαλικών κυττάρων ή ακόμα κι ο θάνατος τους. Όταν τα νευρικά κύτταρα πεθαίνουν, υπολειτουργούν ή σταματούν τελείως να λειτουργούν τα τμήματα του σώματος τα οποία αντιστοίχως ρυθμίζουν. Ανάλογα με το ποια περιοχή του εγκεφάλου προσβάλλεται , οι ασθενείς δύναται να χάσουν

  • την ομιλία,
  • την όραση ,
  • την μνήμη τους , την αισθητικότητα
  • ή την μυϊκή τους ισχύ.

 

Δύο είναι οι τύποι των εγκεφαλικών επεισοδίων. Το αγγειακό ισχαιμικό και το αγγειακό αιμορραγικό.   

     Με το ισχαιμικό αναστέλλεται η ροή αίματος σε τμήμα του εγκεφάλου μέσω των αγγείων με συνέπεια τη βλάβη αυτού του τμήματος. Τα μεγάλα αγγεία στενεύουν προς τον εγκέφαλο ή οι μικρές αρτηρίες στενεύουν εντός του εγκεφάλου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχει θρόμβος που εμποδίζει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο και αυτό έχει συνέπεια τον θάνατο των κυττάρων του εγκεφάλου σε μόλις λίγα λεπτά. Είναι επείγουσα η άμεση θεραπεία για να μην διευρυνθεί η βλάβη σε μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφάλου.

     Με το αιμορραγικό παρατηρείται αίμα εντός ή γύρω του εγκεφάλου. Αιτία είναι κατά κύριο λόγο διάφορα ανευρίσματα στα αγγεία του εγκεφάλου, που καθώς σπάνε δημιουργούν αιμορραγία στον εγκέφαλο είτε η ρήξη κάποιων αγγείων εντός του εγκεφάλου. Το 80 τοις εκατό των επεισοδίων είναι ισχαιμικά.

Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

Συμπτώματα     

Εμφανίζονται είτε αργά είτε πιο γρήγορα, εξελίσσονται όμως ραγδαία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ασθενής ξυπνάει με τα συμπτώματα, ενώ σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία η άμεση ενεργοποίηση και διακομιδή στο νοσοκομείο. Μέσα στα συμπτώματα συγκαταλέγονται τα εξής: 

  • Μούδιασμα στο πρόσωπο , χέρι, πόδι στη μία πλευρά του σώματος. 
  • Δυσκολία στην ομιλία ή και στην αντίληψη. 
  • Έντονη κεφαλαλγία. 
  • Ίλιγγος. 
  • Μειωμένη όραση στον ένα ή και στους δύο οφθαλμούς. 
  • Δυσκολία στη βάδιση
  • αστάθεια.

 

Διάγνωση

Για να διαγνωστεί ένα ΑΕΕ , πέρα από τη φυσική εξέταση από τον θεράποντα ιατρό, θα χρειαστούν επίσης,

  • αιματολογικές εξετάσεις,
  • νευρολογική εξέταση,
  • απεικονιστικές εγκεφάλου και των αγγείων αυτού,
  • ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) ,
  • υπερηχοκαρδιογράφημα ,
  • καταγραφή καρδιακού ρυθμού.

 

Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

Θεραπεία

Ισχαιμικό επεισόδιο:    Η χορήγηση φαρμάκου που διαλύει τον θρόμβο έχει παρατηρηθεί πως αν χορηγηθεί εντός 4,5 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, βελτιώνει αισθητά την εξέλιξη αυτών. Όσο πιο γρήγορη η χορήγησή του, τόσο μεγαλύτερη η αποτελεσματικότητά του. Επίσης, βοηθούν φάρμακα που ρευστοποιούν το αίμα , φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι ωφέλιμη η χρήση επεμβατικών βοηθημάτων (stents), τα οποία ανοίγουν το εσωτερικό των στενομένων αγγείων στον αυχένα.

Αιμορραγικό επεισόδιο: Και σε αυτού του είδους τα επεισόδια, φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση  και φαρμακα που μειώνουν το οίδημα στον εγκέφαλο προσφέρουν λύσεις, ενώ δεν αποφεύγονται σε ορισμένα περιστατικά οι χειρουργικές επεμβάσεις. Τέτοιες μπορεί να είναι για την παροχέτευση του αίματος από τον εγκέφαλο ή την μείωση της ενδοεγκεφαλικής πίεσης, είτε για την αποκατάσταση των διατριθέντων αιμοφόρων αγγείων. Σε άλλες περιπτώσεις, εισάγεται ένα βοήθημα (coil) που εμποδίζει την αιμορραγία των αγγείων. Κάποιοι ασθενείς αποκαθίστανται με μικρές εώς μηδαμινές βλάβες , ενώ άλλοι παρουσιάζουν τα εξής : 

  • Δυσκολία στη μνήμη , τη συγκέντρωση και την προσοχή. 
  • Δυσχέρεια στην ομιλία. 
  • Δυσκολία στην κατάποση. 
  • Προβλήματα συναισθηματικής διαχείρισης, όπως η κατάθλιψη. 
  • Απώλεια όρασης στον ένα οφθαλμό. 
  • Μούδιασμα και ελλιπής αίσθηση της μίας πλευράς του σώματος. 
  • Απώλεια ισορροπίας και δυσκολία στη βάδιση.
Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

Πρόληψη Δεύτερου επεισοδίου

Ο κίνδυνος για εμφάνιση ενός δεύτερου ΑΕΕ είναι μεγαλύτερος για όσους έχουν εμφανίσει κάποιο ήδη. Είναι απαραίτητη η παρακολούθηση από ιατρό νευρολόγο καθώς επίσης κι διαρκής τήρηση ορισμένων οδηγιών, όπως:

  •  Ιδιαίτερη προσοχή στην διατροφή και πιο συγκεκριμένη αποφυγή αλατιού , λίπους και αποφυγή τροφών που ανεβάζουν τη χοληστερόλη. 
  • Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα.
  • Ρύθμιση της χοληστερόλης με φαρμακευτική αγωγή. 
  • Πρόσληψη αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων. 
  • Διακοπή καπνίσματος. 

Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

Αποκατάσταση AEE

Κατά τους 3 πρώτους μήνες μετά το επεισόδιο , παρατηρείται ραγδαιά εξέλιξη στη νευρολογική ανάνηψη και στους επόμενους 6 μήνες η εξέλιξη είναι πιο αργή. Πάνω από το 50 τοις εκατό των ασθενών θα έχουν μια λειτουργικά ανεξάρτητη ζωή ενώ οι υπόλοιποι, ανάλογα με την σοβαρότητα του επεισοδίου, εμφανίζουν τα εξής:

  • Αισθητηριακά ελλείμματα.
  • Δυσκολία στην ομιλία και την επικοινωνία.
  • Αδυναμία συγκέντρωσης και γνώσης. 
  • Κινητικά προβλήματα.

 Αποκατάσταση κινητικότητας   

Οι περισσότεροι ασθενείς, παρουσιάζουν δυσκολία στη βάδιση και γενικά στην κίνηση και την αίσθηση όλων των μερών του σώματος. Η ημιπληγία, (που εμφανίζεται περίπου στα 2/3 των ασθενών) δημιουργείται από κάποια απόφραξη της μέσης, εγκεφαλικής αρτηρίας. Τα συμπτώματα αυτής, είναι η μείωση της κινητικότητας (συμβαίνει αμέσως μετά το ΑΕΕ), έπειτα η απώλεια ή η μείωση των αντανακλάσεων, ο μυϊκός πόνος, η σπαστικότητα. 

Μιας και οι παρενέργειες εμφανίζονται και εξελίσσονται ραγδαία, είναι σημαντική η άμεση και έγκαιρη αντιμετώπισή τους, για την πιο γρήγορη και αποτελεσματική αποκατάσταση του ασθενούς. Οι αλλαγές στην καθημερινότητα είναι σημαντικές και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την επιδείνωση της κακής ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς, ο οποίος χρήζει διαρκούς βοηθείας. Εκτός από τη βάδιση, υπάρχει δυσκολία στην ορθοστάτηση, στην καθιστή θέση, στο ανέβασμα και κατέβασμα σκάλας, στην αυτοεξυπηρέτηση ως προς τις βιολογικές ανάγκες και την προσωπική του υγιεινή.

    

Ορισμένοι ασθενείς, είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα κατακεκλιμμένοι και γι` αυτό είναι απαραίτητη η χρήση μιας νοσοκομειακής κλίνης (χειροκίνητης ή ηλεκτροκίνητης) σε θέση ανύψωσης κατά 30 μοίρες του άνω μέρους του σώματος , κυρίως σε ασθενείς με εξελισσόμενη απόφραξη. Βοηθήματα όπως , ερεσίνωτα και γερανάκια ανύψωσης επιτυγχάνουν ευκολότερα τον στόχο αυτό. Επιπλέον, αναγκαίο κρίνεται και ένα αερόστρωμα, γιατί μια παρατεταμένη κατάκλιση , εκτός όλων των δυσάρεστων επακολούθων της, ευθύνεται και για θρομβώσεις και πνευμονικές εμβολές. Η κίνηση αποκαθίσταται σταδιακά και σε αυτό συμβάλλει καταλυτικά η εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία ακόμα κι όταν ο ασθενής είναι κλινήρης. Λάστιχα γυμναστικής , ποδήλατα εκγύμνασης άκρων, μπαλάκια άσκησης, εξασκητές χεριών ακόμα και συσκευές για μασάζ είναι απαραίτητα βοηθήματα για να αυξηθεί το εύρος της κίνησης των αρθρώσεων κι ο ασθενής να εγκαταλείπει προοδευτικά την οριζόντια θέση.

 

     Αρχικός στόχος είναι η ορθοστάτηση. Σε αυτό βοηθούν οι λεγόμενοι «ορθοστάτες». Πρόκειται για αναπηρικά αμαξίδια που σηκώνονται σε όρθια θέση και δίνουν στον ασθενή την αίσθηση της όρθιας στάσης με υποβοήθηση. Τα αναπηρικά αμαξίδια όλων των τύπων, ( απλού, ελαφρού, ειδικού), εφόσον οι προϋποθέσεις το επιτρέπουν, προσφέρουν αυτονομία στον ασθενή εντός της οικίας του και κατά συνέπεια το γεγονός αυτό συμβάλλει στην καλή ψυχολογία του.

 

     Το πιο μεγάλο βήμα της αποκατάστασης έχει γίνει πια και το επόμενο στάδιο είναι η ενίσχυση της ισορροπίας και σταδιακά η έναρξη της βάδισης. Αρχικά, ένα rollator ή ένα πι θα προσφέρουν πολύ καλή στήριξη και ισορροπία και το αίσθημα ασφάλειας που χρειάζεται ο ασθενής ώστε να αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα. Όσο περνά ο καιρός και η ισορροπία αυξάνει, η υποβοήθηση γίνεται με κάποιο είδος βακτηρίας ( μασχάλης, αντιβραχίου, τρίποδο ή τετράποδο). 

     Ένα επιπλέον πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ασθενείς, μετά από ένα ΑΕΕ, είναι η δυσκολία στην κάμψη της ποδοκνημικής, που οφείλεται σε αδυναμία των μυών ή σε συρρικνώσεις των μαλακών μορίων, που επηρεάζουν την κινητικότητα της άρθρωσης αυτής. Ειδικοί νάρθηκες ορθωτικοί βελτιώνουν τη βάδιση. Η πρόκληση ενός ΑΕΕ επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενούς και των οικείων του. Πολλές δραστηριότητες θα χρειαστεί να τροποποιηθούν για να είναι πιο λειτουργική η ζωή του. Η συμβολή βοηθημάτων καθημερινής φροντίδας κι υγιεινής είναι αναγκαία. Σε περιπτώσεις κατάκλισης π.χ., μια μπανιέρα λουσίματος, εξυπηρετεί τον φροντιστή του ασθενούς, ενώ σε ευκολότερες καταστάσεις, μια λεκάνη λουσίματος είναι αρκετή ή ακόμα υπάρχει κι η λύση μιας καρέκλας μπάνιου (με ρόδες ή χωρίς). Όταν η βάδιση έχει βελτιωθεί σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, σανίδες μπάνιου και ειδικές λαβές τοίχου, που βοηθούν την είσοδο και έξοδο από την μπανιέρα, εξασφαλίζουν την απαιτούμενη αυτονομία. Όσον αφορά το θέμα της υγιεινής, υπάρχουν τουαλέτες τροχήλατες οι οποίες στην ουσία είναι αμαξίδια με ενσωματωμένη λεκάνη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για την έγερση από το κρεββάτι ή και για την καθημερινή μετακίνηση μέσα στην οικία. Αργότερα , όταν ο ασθενής πλέον βαδίζει θα μπορεί να χρησιμοποιεί ανυψωτικά λεκάνης

Εγκεφαλικό επεισόδιο και αποκατάσταση

     Τέλος, μεγάλο όπλο για μια αποτελεσματική πορεία και αποκατάσταση ενός ΑΕΕ είναι η θετική ψυχολογία και η καλή διάθεση. Μετά από έρευνες, ασθενείς που αντιμετώπισαν την κατάστασή τους χωρίς πολύ άγχος, παρουσίασαν καλύτερη και ταχύτερη εξέλιξη από αυτούς που ήταν πιο φορτισμένοι συναισθηματικά. Οι πρόοδοι της ιατρικής επιστήμης έχουν να μας προσφέρουν μεγάλες επιτυχίες και έχουν μειώσει τα περιστατικά θνησιμότητας έπειτα από ένα ΑΕΕ.

     Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού, λαμβάνοντας την φαρμακευτική του αγωγή και προσέχοντας πολύ την διατροφή του, ένας προσβεβλημένος μπορεί να ζει μια πολύ ήρεμη και ασφαλή ζωή.